3 Δεκέμβρη – Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία
3 Δεκέμβρη 2018: Παγκόσμια Ημέρα Ανθρώπων με Αναπηρία. Ενδυναμώνοντας τους Ανθρώπους με Αναπηρία και Διασφαλίζοντας Συμμετοχή και Ισότητα
Η 3 Δεκέμβρη θεσπίστηκε το 1992 από τα Ηνωμένα Έθνη (Η.Ε.) ως Παγκόσμια Ημέρα Ανθρώπων με Αναπηρίες με σκοπό την προώθηση της κατανόησης της κοινωνίας σε θέματα αναπηρίας και την κινητοποίηση υπέρ των δικαιωμάτων αξιοπρέπειας και ευημερίας των ανθρώπων με αναπηρία. Κάθε χρόνο η ημέρα αυτή αφιερώνεται σε διαφορετικό θέμα, δίνοντας ακόμα μια ευκαιρία στην κοινωνία να εστιάσει την προσοχή της στα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ανθρώπων με αναπηρίες, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής τους και υλοποιώντας μεταρρυθμίσεις που θα δημιουργήσουν νέες προοπτικές για την κοινωνική τους συμμετοχή.
Σύμφωνα με το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες των Η.Ε. (United Nations, Human Rights and Disabled Persons) ένας στους έξι πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει κάποιο είδος αναπηρίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι άτομα με αναπηρία, ενώ περίπου 190.000.000 αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή.
Οι άνθρωποι με αναπηρία, βιώνουν συχνά το φαινόμενο του “Κοινωνικού Αποκλεισμού” και αντιμετωπίζουν εμπόδια στην καθημερινή ζωή, όταν η κοινωνία δεν λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε συγκεκριμένης ομάδας του πληθυσμού αυτού, τις δυνατότητες, τις ειδικές τους ανάγκες και δεν υλοποιεί πολιτικές με βάση τα στοιχεία αυτά. Αναπηρία, επομένως, θεωρείται το αποτέλεσμα της σχέσης των ικανοτήτων ενός ατόμου και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος. Οι άνθρωποι που έχουν κάποια αναπηρία συνήθως αισθάνονται την περιθωριοποίηση και στερούνται της συμμετοχής στα κοινωνικά, δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, όπως είναι η μετακίνηση, η εργασία, η εκπαίδευση, η κοινωνική και πολιτική συμμετοχή, που πρέπει να είναι κοινά σε όλους τους πολίτες ενός κράτους.
Το θέμα της 3ης Δεκέμβρη για το 2018 είναι: “Ενδυναμώνοντας τους Ανθρώπους με Αναπηρία και διασφαλίζοντας Συμμετοχή και Ισότητα”. Το θέμα αυτό εστιάζει στην ενδυνάμωση των ΑμεΑ για μια συμμετοχική, ισότιμη και βιώσιμη ανάπτυξη που είναι το όραμα και ο στόχος της ατζέντας των Η.Ε. για την αειφόρο ανάπτυξη του 2030. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται απαραίτητη η διασφάλιση της ολοκληρωτικής και ισότιμης συμμετοχής των ανθρώπων με αναπηρία σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και η δημιουργία προσβάσιμων δομών και περιβαλλόντων που θα σχεδιάζονται ειδικά για τους ανθρώπους με αναπηρίες και μαζί με αυτούς. Ο δε στόχος της ενδυνάμωσης των ΑμεΑ σημαίνει επένδυση στον άνθρωπο-στην εργασία, υγεία, εκπαίδευση, κοινωνική προστασία. Η ενδυνάμωση βοηθάει τον άνθρωπο με αναπηρία / γονέα και τον προετοιμάζει καλύτερα ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες, να παίρνει αποφάσεις μετά από σωστή πληροφόρηση, να γνωρίζει και να διεκδικεί τα δικαιώματα του και γενικά να μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη ευνοϊκών συνθηκών και αλλαγών για τη ζωή του και τους συνανθρώπους του.
Ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους (στόχος 11) της αειφόρου ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών είναι η δημιουργία έξυπνων πόλεων που με τη χρήση της τεχνολογίας θα είναι φιλικές στους πολίτες και θα τους παρέχουν ασφάλεια, προσβάσιμα περιβάλλοντα και ευκαιρίες για κοινωνική και πολιτική συμμετοχή για όλους τους πολίτες.
Η ημέρα αυτή μας καλεί όλους/ες να αξιολογήσουμε την κατάσταση στην Ελλάδα αναφορικά με τη ζωή των ανθρώπων με αναπηρία. Πόσο προσβάσιμο αλήθεια είναι το περιβάλλον των πόλεών μας; Πόσο έξυπνες, ανθρώπινες και προσβάσιμες είναι οι πόλεις μας και η πρωτεύουσα μας με τα αυτοκίνητα παρκαρισμένα στα μικρά, περιορισμένα και συνήθως κακοσυντηρημένα πεζοδρόμια, τα χωρίς σωστές ράμπες για τους ανθρώπους που έχουν κινητικά προβλήματα, αλλά και για τους ηλικιωμένους και τους γονείς με τα βρέφη/νήπια στα καροτσάκια; Πόσο προσβάσιμη, συμμετοχική και ποιοτική/ισότιμη είναι η εκπαίδευση για τα παιδιά και τους ενήλικες με αναπηρία, τι πραγματικά μαθαίνουν τα παιδιά με αναπηρία/ειδικές ανάγκες στα σχολεία; Πόσο προσβάσιμη είναι η ψυχαγωγία, η μετακίνηση, η εργασία, η υγεία, η ενημέρωση; Ποια είναι η συμμετοχή των ΑμεΑ στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου;
Οι απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα δεν νομίζω ότι είναι πολύ θετικές. Βεβαίως τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος, τόσο σε νομοθετικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο παροχών, στάσεων της κοινωνίας καθώς και ανάπτυξης κάποιων ειδικών δομών για τους ανάπηρους. Πολλά πρέπει να γίνουν όμως ακόμα στη χώρα μας, αν θέλουμε να φτάσουμε κάποτε στο επίπεδο άλλων Ευρωπαϊκών κρατών και αν θέλουμε πραγματικά να βελτιώσουμε το επίπεδο ζωής των ανθρώπων με αναπηρία, παρέχοντας τους ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή σε κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες.
Με αφορμή την ημέρα αυτή καθώς και από τη θέση της Διοικήτριας και Προέδρου του Δ.Σ. του Εθνικού Ιδρύματος Κωφών θα ήθελα να αναφερθώ ειδικά στην ομάδα του πληθυσμού των ΑμεΑ που υπηρετώ γύρω στα 45 χρόνια, δηλαδή στους Κωφούς και βαρήκοους. Ο πληθυσμός αυτός όπως και κάθε άλλος πληθυσμός ανθρώπων με αναπηρία είναι ανομοιογενής. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι όσοι έχουν προβλήματα ακοής, ακόμα και αυτοί που έχουν ελαφριά βαρηκοΐα, είναι στον τομέα της επικοινωνίας τους με τον υπόλοιπο κόσμο, δηλαδή με τους ακούοντες. Το πρόβλημα αυτό είναι πολύ σοβαρό γιατί τους απομονώνει από την πληροφόρηση, την εκπαίδευση, την ενημέρωση, την ψυχαγωγία, τις συνδιαλλαγές με τις υπηρεσίες, τις οικογενειακές και κοινωνικές συναναστροφές και γενικά από την κοινωνία.
Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού είναι η παροχή υπηρεσιών πρόσβασης για τους κωφούς/βαρήκοους στην επικοινωνία με διάφορους τρόπους και μέσα. Τα μέσα αυτά θεωρούνται απαραίτητα από τους επιστήμονες, καθώς και από τους ίδιους τους κωφούς/βαρήκοους και συχνά αναφέρονται στις διεθνείς συμβάσεις και κείμενα των Ηνωμένων Εθνών π.χ. η παροχή διερμηνέων νοηματικής γλώσσας (ΕΝΓ για την Ελλάδα), υποτιτλισμού, ταυτόχρονης μετατροπής ομιλίας σε γραπτό κείμενο, χειλεανάγνωσης κτλ. Χωρίς τις ειδικές αυτές υπηρεσίες οι κωφοί/βαρήκοοι συνάνθρωποί μας δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση στην επικοινωνία και επομένως στην κοινωνία. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, το 2016 που αναλάβαμε την ευθύνη της δημιουργίας εκ του μηδενός, νέων και σύγχρονων υπηρεσιών στο Εθνικό Ίδρυμα Κωφών (ΕΙΚ), που είναι ο μοναδικός δημόσιος φορέας για κωφούς και βαρήκοους, δημιουργήσαμε την υπηρεσία παροχής διερμηνέων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και χειλεανάγνωσης για κωφά και βαρήκοα άτομα. Στόχος της υπηρεσίας αυτής είναι η διασφάλιση της προσβασιμότητας στην επικοινωνία των κωφών και βαρήκοων ατόμων με τον ευρύτερο δημόσιο τομέα (νοσοκομεία, δικαστήρια, αστυνομία, υπουργεία, ΚΕΠΑ, κτλ.) καθώς και η διευκόλυνσή τους σε προσωπικό επίπεδο οπουδήποτε προκύπτει επικοινωνιακή ανάγκη (επισκέψεις σε γιατρούς, δικηγόρους, συμβολαιογράφους, τράπεζες, ΔΕΚΟ, ΟΑΕΔ, κτλ.). Ο/η διερμηνέας του ΕΙΚ συνοδεύει τον/την κωφό/βαρήκοο στις συνδιαλλαγές τους με τους ακούοντες.
Μια άλλη σύγχρονη και πολύ απαραίτητη υπηρεσία προσβασιμότητας καθημερινών αναγκών επικοινωνίας κωφών/βαρήκοων ανθρώπων με την ευρύτερη κοινωνία είναι η υπηρεσία διερμηνεία εξ αποστάσεως (RELAY SERVICE). Η υπηρεσία αυτή δημιουργήθηκε εφέτος και άρχισε να λειτουργεί από τον Οκτώβριο σε πιλοτική φάση, ενώ το 2019 θα λειτουργεί κανονικά και θα εξυπηρετεί κωφά και βαρήκοα άτομα από όλη την Ελλάδα. Στην υπηρεσία αυτή εργάζονται διερμηνείς σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Ίδρυμα και μέσω μιας ειδικής πλατφόρμας στον υπολογιστή τους εξυπηρετούν με διαμεσολάβηση κωφούς/βαρήκοους που έχουν ανάγκη να επικοινωνήσουν τηλεφωνικά με τους δικούς τους ή με διάφορες υπηρεσίες, τεχνικούς, γιατρούς κτλ. Οι κωφοί/βαρήκοοι επικοινωνούν μέσω βιντεοκλήσης με την υπηρεσία του Ιδρύματος και μέσω της ειδικής εφαρμογής του ΕΙΚ από τα κινητά τους τηλέφωνα. Η διερμηνεία παρέχεται σε πρώτη φάση μέσω Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και χειλεανάγνωσης, ενώ σχεδιάζεται να προστεθεί στο μέλλον και η ταυτόχρονη μετατροπή ομιλίας σε γραπτό κείμενο για βαρήκοους.
Δημιουργώντας τις υπηρεσίες αυτές με τη βοήθεια και τη στήριξη της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, καθώς και της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος, όπως και άλλες πολύ απαραίτητες υπηρεσίες πχ η Υπηρεσία Έγκαιρης Παρέμβασης για βρέφη και νήπια και τις οικογένειές τους, η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Κωφών και Βαρήκοων Πολιτών, η Σχολή Εκμάθησης της ΕΝΓ, η Υπηρεσία Συμβουλευτικής & Ψυχολογικής Υποστήριξης, καθώς και νέες που θα δημιουργήσουμε το 2019, όπως είναι η Υπηρεσία Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Επαγγελματικής Αποκατάστασης, η Υπηρεσία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Κωφών και βαρήκοων Ατόμων και η Υπηρεσία Έρευνας και Ενημέρωσης για τους Κωφούς και βαρήκοους, ελπίζουμε ότι το ΕΙΚ θα ανταποκριθεί στην αποστολή του και θα καλύψει τις πολλές και σημαντικές ανάγκες των κωφών και βαρήκοων συνάνθρωπών μας, συνεισφέροντας έτσι στη μεγαλύτερη συμμετοχή τους στην κοινωνία και γενικότερα στη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου.
Αθήνα 3 Δεκεμβρίου 2018
Βενέττα Λαμπροπούλου
Διοικήτρια και Πρόεδρος του Δ.Σ.
Εθνικό Ίδρυμα Κωφών
